Wormen bij veulens

Veulens? Bescherm ze tegen spoelworm!
Besmetting met spoelwormen (Parascaris equorum) komt bij jonge paarden veelvuldig voor en vormt bij veulens en jaarlingen een belangrijk risico voor de gezondheid. Gelukkig bouwen paarden een natuurlijke afweer op tegen deze worm, waardoor hij na een leeftijd van 18 maanden bijna niet meer gezien wordt.
Bent u dierenarts? Bezoek onze veulen wormen pagina.
De spoelworm
Spoelwormen zijn de grootste wormen die bij veulens voorkomen. De vrouwtjes kunnen tot 40 cm lang worden. Hun eiproductie is enorm. Dagelijks leggen ze duizenden eieren, die jarenlang in de omgeving kunnen overleven. Wanneer een veulen eitjes inslikt, komen de larven in de dunne darm uit het ei. Ze kruipen door de darmwand en maken via de bloedvaten een trektocht door het lichaam. Via de lever, komen de larven na twee weken in de longen. Ze worden opgehoest en via de luchtpijp en keel belanden ze weer in de dunne darm. Daar groeien zij uit tot volwassen wormen.
Schadelijke effecten
Een veulen besmet met spoelworm kan gaan hoesten, kan neusuitvloeiing laten zien en blijft achter in de groei. Ernstige infecties kunnen tot koliek of tot verstopping van de darm leiden.
Typerend zijn een dikke buik, slechte groei en dor haar.
13 tips om spoelwormbesmettingen bij veulens te voorkomen
Een strategie om...
... de besmetting zodanig te beperken dat dieren gezond blijven en geen ziektesignalen gaan vertonen.
... de besmetting van de omgeving (en daardoor de kans op herbesmetting van het veulen) zo goed mogelijk te beperken, o.a. door de uitscheiding van wormeieren te voorkomen.
... de effectiviteit van de beschikbare ontwormmiddelen te behouden en verdere ontwikkeling van resistentie (het ongevoelig worden van een wormsoort tegen een bepaald wormmiddel) te voorkomen.
Wist u dat...
Spoelworm bij veulens beschouwd worden als de meest potentieel ziekteverwekkende parasiet?
De meeste parasitaire infecties op de weide worden opgelopen maar dat een spoelworm infectie ook opgelopen kan worden op stal?
Volwassen spoelwormen tot 2 jaar kunnen overleven in hun gastheer?

Extra aandacht voor jonge paarden
Paarden jonger dan 3 jaar behoeven extra aandacht en een aparte aanpak met betrekking tot het ontwormen. In tegenstelling tot volwassen paarden, wordt er bij veulens en jaarlingen aangeraden om géén selectieve behandeling op basis van mestonderzoek te doen.
(Opmerking: mestonderzoek kan op bepaalde momenten wel meerwaarde hebben bij veulens en jonge paarden. Er wordt daarbij niet gekeken óf, maar tegen welke wormsoort behandeld moet worden. Ook voor controle van de werkzaamheid van het gekozen wormmiddel in een groep paarden kan mestonderzoek waardevol zijn.)
MEER WETEN? Wij hebben alle spoelwormfeiten voor u op een rijtje gezet.
Wist u dat...
Spoelworm-larven een trektocht door het paardenlichaam maken, onder andere door de lever en de longen?
Coprofagie (het normale fenomeen van mest eten bij jonge veulens) géén potentiële oorzaak is van worminfectie? (voor geen enkele wormsoort!)
Wist u dat...
Een geïnfecteerd paard verschillende duizenden eieren per gram mest kan uitscheiden? Dat dit inhoudt dat één paard in één dag de omgeving kan besmetten met miljoenen eieren?
Spoelwormeieren jarenlang kunnen overleven in de omgeving? Dat daardoor de besmetting succesvol van de ene generatie veulens op de volgende generatie veulens kan worden overgedragen?

Niet alle wormmiddelen zijn effectief voor veulens!
Werken alle ontwormingsmiddelen bij veulens? De faculteit Diergeneeskunde in Utrecht heeft dit onderzocht1. En wat blijkt? Op bedrijven waar vaak ontwormd werd, bestond bij 63% van de veulens resistentie tegen wormmiddelen met ivermectine. Ivermectine werkt bij deze veulens dus niet goed (meer) als ontwormingsmiddel. Het onderzoek werd uitgevoerd op 43 Nederlandse bedrijven bij 332 veulens. 88 veulens hadden in hun mest eieren van spoelwormen zitten. Deze veulens werden behandeld met ivermectine. Hierdoor zou het aantal spoelwormeieren met 90% moeten dalen. Twee weken later werd de mest weer onderzocht. Bij 63% van de veulens had de behandeling onvoldoende resultaat. Om klachten en zieke veulens te voorkómen, kan beter met een middel zonder ivermectine ontwormd worden, bijvoorbeeld met pyrantel of fenbendazole.
Spoelwormresistentie
Uit het onderzoek in Utrecht blijkt dat spoelwormen niet meer gevoelig zijn voor ontwormingsmiddelen met ivermectine. Deze ongevoeligheid noemen we resistentie. Spoelwormen hebben dan een verdedigingsmechanisme ontwikkeld, waardoor ze niet meer vatbaar zijn voor de werking van deze stof. Onderzoek in Zweden heeft aangetoond dat spoelwormen ook resistent zijn tegen een stof die veel lijkt op ivermectine: moxidectine.2
> Download factsheet resistentie
1. Van Doorn D.C.K., Lems, S., Weteling A., Ploeger H.W., and Eysker M. Utrecht University, Infectious Diseases and Immunology, The Netherlands. Resistance of Parascaris equorum against ivermectin due to frequent anthelmintic treatment of foals in the Netherlands
2. Osterman Linde E., and Christensson D. National Veterinary Institute, Department of Parasitology (SWEPAR), Uppsala,Sweden. Ivermectinresistant Parascaris equorum in Sweden.
De levenscyclus van de spoelworm
- De omgeving van het veulen (stal of weiland) is besmet met wormeieren. Deze kunnen afkomstig zijn van het veulen zelf, stal- of weidemaatjes, of veulens van vorige jaargangen.
- In het ei ontwikkelt zich een larve tot infectieus (besmettelijk) stadium. De eieren hebben een dikke schaal en kunnen jarenlang in de omgeving overleven.
- Veulens besmetten zichzelf tijdens het grazen of op stal door opname van infectieuze eieren.
- De larven komen uit het ei en maken een trektocht door het paardenlichaam, onder andere via de lever en de longen. Vervolgens worden de larven opgehoest en ingeslikt. In de dunne darm worden zij volwassen en gaan eieren leggen.
- De eitjes worden via de mest uitgescheiden en komen in de omgeving terecht waar ze voor verdere besmetting zorgen. De cirkel is rond.
De tijd tussen de opname van het infectieuze ei en het opnieuw uitscheiden van eieren met de mest, noemen we de prepatente periode. Deze bedraagt bij de spoelworm 10-16 weken
> De levenscyclus van de spoelworm (PDF, 276kb)

Ziektesignalen
Veulens en jonge paarden kunnen meer of minder ziek worden van een spoelwormbesmetting. De symptomen zijn onder andere afhankelijk van huisvesting, voeding, en besmettingsgraad.
Lichte besmettingen kunnen onopgemerkt blijven wanneer de huisvesting en voeding optimaal zijn.
Zware besmetting kan klachten geven zoals een ruwe vacht, minder goed groeien, hoesten, neusuitvloeiing, futloos zijn, minder eetlust hebben, diarree en koliek.
Bij zeer zware besmetting kan er zelfs koliek optreden, die een dodelijke afloop kan hebben.